درجامعهای که فرهنگ معطوف به آینده است بدون شک توسعه درهمهی ابعاغد زندگی ازمعیارهای اصلی آن میباشد،درچنین جامعهای فرهنگ فرهنگ توسعه وسازنده،انسان رابه خویشتن خویش بازگردانده ودرواقع امکانی برای اعتلای شخصیت افراد وجامعه میباشندنه وسیلهای متوقف ساختن انسان، لذادرچنین شرایطی نه تهنا جوانان هرمملکتی نباید به اشعار،ادبیات،متلها،قصهها،افسانههاواسطورههای ملت خویش بیگانه باشند،بلکهباید تمامی سعی وتلاش خویش رادرگردآوری،ثبت وضبطباورداشتهای ملتشان بکارگیرندچراکه این تنها راه مبارزه باهجوم فرهنگ بیگانه می باشد،درغیراین صورت ظرف ومیدان برای تهاجم فرهنگ بیگانه بازاست وهرچه سریعترشاهدآسمیله شدن فرهنگ ومحوآن خواهیم بود.حال هدف ازبیان مطلب فوق شرح حال مختصری ازدیارکهن ایران زمین یعنی لرستان میباشد،که چراباتوجه به نمودهای فرهنگی زیاد دراین سرزمین افسون،اماکماکان درزیراین ابرهای تاریخ پنهان مانده است.
واژهی لر : عدهای معتقدندکه کوه پردرخت رابه زبان لری(لر)گویندوبه سبب ثقالت کسرهی لام به ضمه بدل شده ودرنتیجه به آن لرُگفتهاندویااین که لرُازوازهی لورکه نام روستاومحلی وسیع ومسطح درشمال اندیمشک میباشد.
ازدیدگاه بعضی محققین چون آنان به ماست چکیده وپنیرتازه لر میگفتندومهمترازآن چون تولید محصولات لبنی ودامداری ازوظایف اصلیشان بوده لذا انان را لور گفتهاند.بگزریم ازین که واژهی لربه معنی مرادوطلب هم بیان شده ،امادرزبان فرانسه لر(LOR)به معنی فرهنگ است ودرانگلیسی یعنی دانستنیهاوعلم،به طوری که درگذشتههای دوردانشمندان وعلمای انگلستان رابنام لرد (LORD) میشناختهاند،درفارسی هم چنان که گفتیم لربه ضم لام(ل)به معنی مراد وطلب معنی شده است وبسیارطبیعی است که ان مراد وطلب چیزی جزدانش،خردوفرهنگ نمیتواندباشد.دراین راستاآنچه که ازاهمیت شایانی برخورداراست این که،باتوجه به بیش از60قرن سابقهی تاریخی،هنری وتمدن ساکنین لرستان«لر»هرچه باشدجزء لاینفک ازفرهنگ،دانش وهنراست.بسیاری ازتاریخ نگاران که باچشم بصیرت تاریخ رامینگرندبراین مسئله متفق القولندکه بسیاری باورهاوآئینها،اسطوره هاوافسانههای کهن ایران زمین که درذهن مردم مانده به نوعی ریشه درفرهنگ مردم این سرزمین فرهنگ خواه یعنی لرستان دارد.زیرا که این سرزمین کهن،خسته وافسونگرهمپاوهمترازباتاریخ وفرهنگ وتمدن بشری میباشد.نمودهای عینی این سرزمین خردپرورآئینها،قصهها،اسطوره هاو...میباشدکه خوددلیل محکمی است براین ادعاازجمله احترام به نور،آتش،اب وخاک به عنوان چهار عنصراصلی حیات،گاه شمارکشاورزی وکشت وکارفجشنهای باران وبرف،آئینهاوباورهای مذهبی ومراسمهای ویژه وازهمه مهمترموسیقی که جزء لاینفک وناگسستنی مردمان این دیارمیباشد.تمامی این باورهاکه نمادوسمبل زندگی وحیات میباشندریشه دراعماق وچجودمردم این دیارکهن داردوبه آن عشق میورزند.
بازماندههای فرهنگی جوامع پیش ازتاریخ درلرستان بیانگرآن است که این جوامع به تدریج مراحل تکامل فرهنگی ازجمله پارینه سنگیفمیانه سنگی،نوسنگی وشهرنشینی راپشت سرگذاشتهاند.به دیگرسخن لرستان به عنوان یکی ازمراکزمهم تاریخ بشری برای اولین باربه اهلی کردن حیوانات ونباتات پرداخته ودرواقع زندگی ده نشینی وکشاورزی راکه لازمهی پیدایش تمدن میباشداغازکرده است.آری ملتی باپیشینهای چنین درخشان که میتوان آنان رابه عنوان پیشگامان انقلاب ده نشینی وکشاورزی نام بردفایاسزاواراست که ما لرهارافقط قومی ازاقوام چادر نشین بدانیم؟ایا میتوان نسبت به حفاریهائی که درگرارجنه(Garr Arjanah) وغارکنجی دردشت گرگاه واقع درنزدیکی خرمآبادبی تفاوت بود؟مسلماًخیر! چراکه ابزارو وسایل بدست آمده ازانسانهای این دیارکهن(لرستان)به چهل هزارسال قبل برمیگردد.آیااین شواهدونمودهابیانگرتمدن نیست؟آیاعقلانی وسزاواراست که نسبت به این همه تمثیلات ،ادعیهفاداب وعقاید،نمودهای فرهنگیواثارتاریخی برجای مانده برسنگ قبرهای باستانی که نقش بسته(رقصهاوآداب ورسووم نخستین) که همه وهمه گویای آن است که مردمان این دیارپیروخسته ازفرهنگ ودانش بالایی برخورداربودهاندبی تفاوت بود؟ آری فرهنگی که باید درحفظ ونگهداری آن کوشا باشیم ودرجهت اعتلای آن ازهیچ کوششی دریغ نورزیم،زیرا که ارزشهای فرهنگی به عنوان پایههای اصلی پیشرفت ازاهمیت ویژهای برخوردارندکه براساس آن فعالیتهای اقتصادی،اجتماعی وسیاسیشکل میگیردونبایداین رافراموش کردکه اگرفرهنگی درمسیرس صحیح نباشد نه تنها میتواندازایجادبحران جلوگیری نمایدبلکه نگاههاراهم معطوف به آینده است وبر استانداردهای بالا برایزندگی،داشتن عدالت اجتماعی وحضوراندیشه وخرددرجای جای جامعه تاکیدمیورزد.حال که باواژهی لر تاحدودی آشناشدیم به تقسیمات لرستان واهمیت ارتباطی آن اشارهایی مختصرخواهیم کرد.اهمیت ارتباطی لرستان : سرزمین لرستان،درعصرهخامنشیان وساسانیان به علت این که بین پایتختهای این دوسلسله قرارگرفته بود،ازموقعیت ممتازی برخوردار وکوتاهترین مسیری بودکه همدان به شوش یاپاسارگادوتخت جمشیدرابه مداین وشوش مرتبط میکرد.درای مسیر،هرچهارفرسنگ(24کیلومتر)یک قلعه باوسایل اولیهی زندگی برای عبورکاروان هاومبادلاات تجاری ساخته شده بود،هرقلعه دارای یک رئیس ومسوول بود که به آن قلعه بیگی می گفتندو وظیفهی آنها حفظ نظم راهها وچاپارخانههابود.حال که ازاهمیت ارتباطی لرستان مطلع شدیم به تقسیمات لرستان میپردازیم.
تقسیمات لرستان:حدودلرستان دراثزجریانات سیاسی وحوادث دیگرتغییرکرده است ف زمانی آنقدروسیع بودکه قسمتهای عمدهایی ازاستانهای فارس،خوزستان،اصفهان،کرمانشاهان وتمام استان ایللام،بویراحمد،کهکیلویه وچهارمحال بختیاری ولرستان کنونی رادربرگرفته بودتااین که درسال300ق مقتدرخلیفهی عباسی بزای سهولت کسب مالیات وتقسیم قدرت حاکمان محلی،به جای یک حکم،حکامی راتعیین وبه محل لرستان اعزام وسرزمین لرستان رابه لربزرگ وکوچک تقسیم کردوبه مرورزمان لربزرگ به قسمتهای کوچکتری به نام بختباری،کهکیلویه وبویراحمدممسنی وغیره ولرکوچک رابه پیش کوه وپشت کوه نام گذاری کردند.پس ازانقراض سلسلهایی اتابکان لرکوچک درعهدشاه عباس صفوی،به منظورکاهش اختیارات حکام محلی،لرکوچک رابه دوقسمت تقسیم کردوکبیرکوه راحدفاصل این دوبخش قراردادوبرای پیش کوه وپشت کوه حکام جداگانهای انتخاب کردوزمانی مجددا استانهای ایلام ولرستان رادرهم ادغام وبنام استان لرستان نامیده شدودرتقسیمات این دوره پشت کوه به استان ایلام مبدل شدکه علاوه بروجودکبیرکوه آب رودخانهی سیمرهراحدفاصل بین استانهای ایلام ولرستان قرارداده وسیمره ودره شهرضمیمهی استان ایلام شد.
ایلامی که آن راسرزمین«هل تمپت»یعنی سرزمین فرزانه پرورولرستان راسرزمین طلب علم،دانش وفرهنگ نام نهادهاند.آری سرزمینی که امروزبه لرستان مشهورومعروف است ممنحصربه پارهایی ازخاک بزرگ وپهناورلرستان سابق است ودرنتیجه لرستان کنونی ازطرف شمال به استان مرکزی وهمدان ،ازشمال غربی به استان کرمانشاهان وازمغرب به استان ایلام،ازجنوب به استان خوزستان وازمشربق به رودخانهی سزار«دز» واستان اصفهان محدوداست.لذااستان کنونی لرستان شامل شهرستانهای خرمآباد،بروجرد،الیگودرز،دورود،ازنا،کوهدشت،نورآباددلفان،پلدختروالشتروشهرهای دوره،اشترنیان،چالان چولان،زاغه،چغلوند،درب گنبد،گراب،چقابل،طرحان ومعمولان است.
سخن گفتن ازفرهنگ وباورهای مردم لرستان به این مقال ختم نمیشودچراکه دراین زمینه کارهای بسیار انجام شده است،نکتتهی مهم این که چرالرستان به عنوان یکی ازپایه گذاران تمدن بشری اماهمچنان ناشناخته مانده ؟بدون تردید عواملهای زیادی بوده وهست که ازحوصلهی این مقال خارج میباشد،امانکتهی مهم این که لرهاباید بدانندکه هیچگاه دیرنیست ومحققین راستین بایدباآگاهی ودیدی ژرف وعمیق به کنه وریشهی تمامی مسائل بنگرندوعلل وعوامل بیماریزای فرهنگی،اجتماعی و....را تشخیص ودرجهت بهبودی آن گامهای موثری بردارند.لرها بایدبدانندکه برای زدودن غبارهزاران سالهی تاریخ باآگاهی بایدکارکردوهیچگاه ازحرکت نایستادچراکه باآگاهی است که میتوان پیش رفت وکوتاه سخن این که لرها نه تنها ملتی چادرنشین نیستندکه فقط مشغول به دامپروری باشندبلکه باآن ازصاحبان اصلی واولیهی فرهنگ وتمدن بشری میباشندکه تاریخ خودگواهی خواهدداد.
منبع :
لرها/دکتراسکندرامان الهی بهاروند
سلام برهمه لردوستان امیدوارم که ارزش و منزلت این همه بزرگی را بدانیم و این همه خود را کوچک دست این و آن نشماریم . همه روزه اخباری می رسد که در تحقیر قوم لر جد و جهد دارند و تا کنون هیچکس هم گوشش بدهکار نیست .
براستی که از قلم آقای توتونچی خوشم آمد لطفا در مورد ایشان اطلا عات بیشتر بدهید که هم اکنون چه میکند ممنون
سلام خانم عزیزی محترم
آقای توتونچی از دوستان عزیز و صمیمی این حقیر میباشند ولی متاسفانه مدتی است به دلایلی از ایشان خبر ندارم و احتمالا تا حدود دو ماه دیگر با هم باشیم اگه مایل بودید ایمیل یا تلفن خودتون رو بذارید میدم خدمتشون .
سلام وه لردوسون عزیز.
آقای کمالی وبلاگ خوبی دارید کاش آپدیت تر بود،
یک سوال دارم شما دقیقا لرید یا کرد؟
در کل از مطالب وبلاگتا خوشم آمد.
مطالبی که به زبان کردی نوشته اید تا حدودی برایم قابل فهم است
اما کمی مطلب لری هم بنویسید خوب می شود.